Ontstaan van PTSS

Een ernstig verkeersongeval, een verkrachting, een gewapende overval of de plotselinge dood van een dierbaar persoon zijn gebeurtenissen die diep ingrijpen in het leven van vrijwel iedereen die ermee te maken krijgt. In eerste instantie leidt zo’n gebeurtenis tot gevoelens van angst, ontreddering en hulpeloosheid. Veel mensen zijn goed in staat om met psychische problemen om te gaan en deze op eigen kracht, of met behulp van steun uit de omgeving, te boven te komen. Anderen lukt het niet om de traumatische gebeurtenis een plek te geven. Op langere termijn komen er herbelevingen van de traumatische gebeurtenis waardoor situaties, die aan de traumatische gebeurtenis doen denken, worden vermeden en kunnen er schrikreacties plaatsvinden. Vaak is er daarnaast sprake van een scala van andere emotionele problemen. Er is dan vaak sprake van een posttraumatische stressstoornis of PTSS.

Bij PTSS kan het gaan om:

Verantwoordelijk en schuld

De patiënt geeft zichzelf ten onrechte de schuld van het gebeurde of meent dat hij er zelf verantwoordelijk voor is. Het kan gaan om het idee dat hij zelf de veroorzaker is, of achteraf de conclusie trekt dat hij iets niet heeft gedaan om het te voorkomen.

Kenmerkende gebeurtenissen daar bij zijn:

- Seksueel misbruik

- Zonder schuld betrokken zijn bij een ongeval met zwaar letsel

- Zich schuldig voelen voor de dood van een ander

- Niet genoeg te hebben gedaan om de dood van de ander te voorkomen

Controle

De machteloosheid of hulpeloosheid die werd gevoeld tijdens de traumatische gebeurtenis is nog steeds aanwezig, of komt in ieder geval sterk op wanneer aan het trauma wordt teruggedacht. Het gaat hier om het in feite onvermogen om om te gaan met herinnering aan het trauma. Men voelt zich er nog niet tegen opgewassen. 

Kenmerkende gebeurtenissen daarbij zijn:

- Geweldsincidenten als een gewapende overval 

- ingrijpende medische behandeling

- Natuurramp

Zelfwaardering

Door objectief onjuiste, maar zeer geloofwaardig aanvoelende negatieve, uitspraken geven aan hoe de patiënt zichzelf ziet als persoon. Het gaat hierbij om sterk diskwalificerende opvattingen gerelateerd aan het zelfbeeld van de persoon ("Ik ben dom, ik ben niet de moeite waard")

Kenmerkende gebeurtenissen daarbij zijn:

- Extreem beschamende en vernederende ervaringen

- Geschiedenis van pestervaringen in de jeugd

- Seksueel misbruik

- Chronische mishandeling

- Affectieve verwaarlozing

Veiligheid

De kans wordt overschat op het optreden van gevaar of de ernst van een dreiging van buitenaf. Er blijft een gevoel van voortdurende bedreiging en sterk op je hoede zijn, na de traumatische gebeurtenis, vooral wanneer zich een confrontatie voordoet waarvan de omstandigheden vergelijkbaar zijn met, of wanneer er wordt teruggedacht aan, het trauma.

Kenmerkende gebeurtenissen daarbij zijn:

- Auto-ongevallen

- Natuurrampen